afb. A.F.A.M. Wetzer, 8 augustus 2007
Oude Dieze 12
Woonhuis
Evenals in de Peperstraat prijken ook hier meerdere patriciërshuizen. Een daarvan is het hoekhuis. Dat werd in 1888 gebouwd voor jhr. Serraris die met mej. Vogelvanger uit Hulst gehuwd was. Daarom vertoont de fraaie gevelsteen boven de ingang, naast genoemd jaartal ook de letters S en V.
Straat in Straat uit (1984) 38
Achter de voorgevel
Jonkheer en Keuringsdienst
door Henny Molhuysen|
Een mooie straat, de Oude Dieze, met enige riante herenhuizen en enige gebeeldhouwde taferelen boven de ramen. Ook een jaartal en twee letters trekken onze aandacht van het pand Oude Dieze 12. Wat bevindt er zich achter deze voorgevel? De geschiedenis van dit pand lijkt een eeuw geleden begonnen; het jaartal 1888 duidt daar reeds op. Vóór die periode stonden er enige kleine huisjes. Die werden in dat jaar vervangen door 'het nieuwe kapitale huis van jonkheer Serraris'. De gebeeldhouwde letters in de voorgevel zijn nu grotendeels duidelijk: Ao MDCCCLXXXVIII betekent: gebouwd in het jaar 1888. De letter S heeft betrekking op de heer Serraris, terwijl de V ongetwijfeld de familienaam van zijn vrouw zal zijn! Jhr. Theodore Serraris werd in Maastricht geboren op 28 november 1842. Hij studeerde rechten en startte in Limburg een rechterlijke loopbaan. Hij werd ambtenaar bij het kantongerecht in Gulpen en griffier bij het kantongerecht in Hulst. Hier leerde hij zijn toekomstige echtgenote kennen: Marie Josephina Vogelvanger (onze letter V in de voorgevel!). Vervolgens werkte hij als substituut-officier van justitie in Tiel en 's-Hertogenbosch. In de laatste stad beëindigde hij zijn carrière: hij werd eerst advocaat-generaal en later procureur-generaal aan het gerechtshof. Serraris was in augustus 1871 vanuit Tiel in 's-Hertogenbosch komen wonen: eerst aan de Hoge Steenweg en later aan de Vughterdijk. In 1888 bouwde hij zijn 'nieuwe kapitale woonhuis' aan de Oude Dieze. In die tijd namelijk werd de stad ontmanteld en legde het stadsbestuur aan de zuidzijde, bij de Hekellaan, een groot plantsoen aan. Dit plantsoen, in de volksmond 'de wandeling' geheten lag letterlijk naast de deur van zijn huis. De heer en mevrouw Serraris en hun drie kinderen woonden hier. Opmerkelijke nevenbetrekkingen had jonkheer Serraris niet. Hij was weliswaar lid van de Illustre Vrouwe-Broederschap, maar had wel veel invloed in rechterlijke en politieke kringen. Hij kreeg twee Nederlandse en twee Belgische onderscheidingen voor zijn werk op dat terrein. In 1882 had de Russische tsaar hem eveneens onderscheiden: tot ridder in de Orde van St. Stanislaus van Rusland. In 1916 overleed mevrouw Serraris-Vogelvanger, haar echtgenoot stierf vier jaar later. De uitvaart vond plaats in de Bossche Sint Jan, maar Serraris werd in Maastricht begraven. 's-Hertogenbosch bezat in de vorige eeuw reeds een gemeentelijke Keuringsdienst. A. van den Dries was naast directeur van deze instelling ook apotheker bij het Groot Ziekengasthuis en dáár was deze instelling toen gevestigd. In 1919 kwam de nieuwe Warenwet tot stand en traden nieuwe gemeenten tot de Keuringsdienst toe. De Dienst had daarom dringend behoefte aan nieuwe huisvesting. Het pand van de even tevoren overleden jonkheer Serraris bood de mogelijkheid. De verbouwing begon in 1923 en op 1 februari 1924 werd het gebouw, dat ruimschoots voldeed aan de eisen van de tijd in gebruik genomen: 'enig hinder werd ondervonden van het gedreun der zware vrachtautomobielen'. Dit gedreun zal men nog lang gehoord hebben; eerst in 1982 vertrok de Keuringsdienst van Waren naar een nieuwe huisvesting in de Kruiskamp. Het pand aan de Oude Dieze kwam tien jaar geleden leeg te staan. Tal van nieuwe mogelijkheden werden onderzocht. Met tenslotte als resultaat dat de plaatselijke afdeling van Het Rode Kruis er een onderdak vond, terwijl tevens enige appartementen gerealiseerd werden in het ruim een eeuw oude gebouw. |
Brabants Dagblad donderdag 30 september 1993
Bossche monumenten
Patriciërswoning uit de 19e eeuw
door Ed Hupkens
Het hoekpand Oude Dieze 12 staat sinds mei 2001 geregistreerd als een rijksmonument. Dit luxueuze woonhuis in de randzone van de middeleeuwse binnenstad werd in 1888 gebouwd. Vóór die periode hebben er enkele kleine huisjes gestaan. Het hoekpand Oude Dieze 12: voorgevelaanzicht en plattegrond voorgevel. Datering 1887. Foto: Erfgoed ‘s-Hertogenbosch.NeorenaissanceHet patriciërshuis is gebouwd op een L-vormige plattegrond. De woning vertoont stijlkenmerken van de neorenaissance. Het is opgetrokken uit een bruinrode, machinale baksteen en telt twee bouwlagen. Het heeft een evenwijdig zadeldak met leien in Maasdekking. De gevels hebben een hardstenen plint en cordonlijsten onder de ramen. Tevens zijn er natuurstenen speklagen. De T-vormige schuiframen hebben korfbogen met siermetselwerk en hoek- en sluitstenen. Tussen de ramen bevinden zich gesmede sierankers. Boven de dubbele paneeldeur is een korfbogige ontlastingsboog met hoekstenen en een sluitsteen met een leeuwenkop. In het veld boven de deur ziet men in Romeinse cijfers het jaartal 1888 en de initialen S en V.De zijgevel heeft dezelfde ramen als de voorgevel. Daarnaast een driehoekige schoudergevel met hardstenen afdekking en een toppinakel met bekroning is siersmeedwerk met windijzer. In de top zit een driedelige nis die voorzien is van ramen. Op de hoek op de eerste etage bevindt zich een overhoekse erker op forse, natuurstenen consoles. Deze erker heefteen natuurstenen afdekking. De kroonlijst en dakkapellen zijn toevoegingen uit het begin van de twintigste eeuw. De aanbouw heeft T-ramen en herhaalt de detaillering van de voorgevel. De achtergevel is eenvoudiger van opzet. In de oksel van de aanbouw is een eenlaags gedeelte geplaatst met smeedijzeren balkonhek en driedelige ramen. De tuinmuur heeft een poort. Inwendig heeft het gebouw in de gang met pilasters een cassette stucplafond. De stookkelder heeft gemetselde troggewelfjes tussen ijzeren binten. Tussen de begane grond en de verdieping is een trappenhuis met een gesneden trappaal. Op de verdieping is een hal met stucwerk cassettenplafond. | 14 |
Stadsblad woensdag 12 juli 2017 | 14
Mosmans
Oude Diest
Douairière van Rijckevorsel-van Heijst1280. Op de Oude Diest: "Het Seminarie", thans jhr. Serraris. "De twee vergulde Sterren" en "De twee witte Sterren". | 67 |
Jan Mosmans, Alph.G.J. Mosmans, Oude namen van huizen en straten te Open Monumentendag
Het Rode Kruis
Oude Dieze 12
|
Op de hoek van de Oude Dieze en Triniteitstraat bevond zich een groot herenhuis, in 1702 vermeld als ‘Groot stenen huis, erf en hof met twee poorten en plaatsen’. Nadat vanaf 1797 het complex in gebruik werd genomen als rooms-katholiek seminarie, werd de bebouwing omstreeks 1800 herbestemd en herbouwd tot lakmoesfabriek. Aan het eind van de 19e eeuw werd deze fabriek afgebroken en verrees aan de noordzijde het huizenblok zoals we dit nu kennen. De statige herenhuizen hebben de voor die tijd gebruikelijke kenmerken van de neorenaissance. Het riante hoekpand heeft een gevelsteen met jaartal 1888 in Romeinse cijfers en is het initiaal ‘S’. van de bouwheer jhr. Theodore Serraris (1842-1920), procureur-generaal van het Gerechtshof. De bakstenen gevel heeft speklagen. De T-vensters zijn aan bovenzijde | 20 |
|
voorzien van korfboog-vormige ontlastingsbogen met siermetselwerk. Op de hoek van de Triniteitstraat is op de verdieping een ruime uitgebouwde erker. Het pand is sinds enkele decennia heringericht met appartementen. Sinds die tijd is de begane grond in gebruik als opleidingen conferentiecentrum van het Rode Kruis afdeling ’s-Hertogenbosch. Mevrouw van Zwieten, voorzitter van deze afdeling en echtgenote van burgemeester van Zwieten (1978 tot 1989) heeft hiervoor de middelen verworven. | 21 |
Magazine Open Monumentendag (2018) 20-21
Rijksmonument
Oude Dieze 12
InleidingGroot woonhuis, gelegen op de hoek van de Oude Dieze met de Triniteitsstraat, gebouwd in 1888 in opdracht van mr. Theodore Serraris, later in gebruik als kantoor van de keuringsdienst van waren. Het gebouw vertoont de vormentaal van de Neo-Renaissance.OmschrijvingHet tweelaags herenhuis op L-vormige plattegrond is opgetrokken uit een bruinrode machinale baksteen en telt twee bouwlagen. Het heeft een evenwijdig zadeldak met leien in Maasdekking. De gevels hebben een hardstenen plint en cordonlijsten onder de ramen. Tevens zijn er natuurstenen speklagen. De T-vormige schuiframen hebben korfbogen met siermetselwerk en hoek- en sluitstenen. Tussen de ramen gesmede sierankers. Dubbele paneeldeur onder een korfbogige ontlastingsboog met hoekstenen en sluitsteen met leeuwenkop. In het veld boven de deur jaartal en initialen SV. De zijgevel heeft dezelfde ramen als de voorgevel en een driehoekige schoudergevel met hardstenen afdekking en toppinakel met bekroning in siersmeedwerk met windwijzer. In de top een driedelige van ramen voorziene nis. Op de hoek op de eerste etage een overhoekse erker op forse natuurstenen consoles. De erker heeft een natuurstenen afdekking. Kroonlijst en dakkapellen zijn toevoegingen uit het begin van de twintigste eeuw. De aanbouw heeft T-ramen en herhaalt de detaillering van de voorgevel. De achtergevel is eenvoudiger van opzet. In de oksel van de aanbouw een eenlaags gedeelte met smeedijzeren balkonhek en driedelige ramen. Tuinmuur met poort. Inwendig bewaart het gebouw in de gang met pilasters een cassette stucplafond. Paneeldeuren. Stookkelder met gemetselde troggewelfjes tussen ijzeren binten. Trappenhuis met gesneden trappaal tussen begane grond en verdieping. Op de verdieping hal met stucwerk cassettenplafond.WaarderingHet woonhuis is van algemeen belang. Het object heeft cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een sociaal-economische ontwikkeling, namelijk de bouw van luxueuze woonhuizen in de randzone van de middeleeuwse binnenstad. Het object is tevens van belang als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van het woonhuis. Het heeft architectuurhistorische waarde vanwege de detaillering en de opzet als breed huis. Het object heeft ensemblewaarde omdat het als hoekpand deel uitmaakt van een gave straatwand in neostijlen. Het huis is tot slot van belang vanwege de gaafheid van exterieur en delen van het interieur. |
Rijksdienst voor de Monumentenzorg 2004Artikelen
| 1924 |
Jan MosmansHet Seminarie aan „De Oude Dieze” te 's-Hertogenbosch (1798)Taxandria 31 (1924) 13-18 |
|
| 1993 |
Henny MolhuysenAchter de voorgevel : Jonkheer en KeuringsdienstBrabants Dagblad donderdag 30 september 1993 |
Adresboeken
Oude Dieze 12
M 1280
Oude Dieze F 148c (????)
| 1908 | jhr. mr. Th. Serraris (procureur-generaal Gerechtshof voorz. v.h. college v. regenten over de gevangenissen f? Directeur van politie) |
Oude Dieze 12 (1909)
| 1910 | jhr. mr. Th. Serraris (procureur-generaal gerechtshof f? directeur van politie voor N.-Brabant en Limburg) |
| 1928 | Keuringsdienst van waren - J.H. Vos |
| 1943 | Keuringsdienst van waren - J.H. Vos (amanuensis keuringsdienst) |
| 1948 | Keuringsdienst van Waren |
Afbeeldingen
-
-
-
8 september 2018
-
8 september 2018
.jpg "Theodore Serraris")
Bossche Encyclopedie |